Av. Begüm Yavuzdoğan Okumuş / GÜN+PARTNERS
Ãœlkemizde son dönemde Sosyal Medya Yasası olarak adı geçen 5651 sayılı Ä°nternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla Ä°ÅŸlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda DeÄŸiÅŸiklik Yapılmasına Dair Kanun (5651 sayılı Kanun) 31 Temmuz 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak 1 Ekim 2020 tarihinde yürürlüğe girdi. Bu kapsamda yetkili kurum olan Bilgi Teknolojileri ve Ä°letiÅŸim Kurumu (BTK), daha detaylı açıklamaları içeren ikincil mevzuat düzenlemelerini 2 Ekim 2020 tarihinde yayımladı. 5651 sayılı Kanun kapsamında yeni getirilen hükümler, kanuna sosyal aÄŸ saÄŸlayıcıları ÅŸeklinde yeni bir tanım getirerek ve önemli yükümlülük ve yaptırımlar düzenlendi. Bu düzenlemelerin yürürlük tarihinden bu yana BTK’nın, sosyal aÄŸ saÄŸlayıcılarının, getirilen bu yeni yükümlülüklere uyum saÄŸlayıp saÄŸlamadığını, özellikle Türkiye’de bir temsilci atanıp atanmadığını yakından takip ettiÄŸi görülmüştür.
Åžimdiye kadar yalnızca YouTube ve VKontakte’nin Türkiye’de bir temsilci atamaya karar verdikleri biliniyor. Facebook, Twitter, Linkedin, Instagram, YouTube gibi önde gelen global sosyal aÄŸ saÄŸlayıcılarına temsilci atamadıkları gerekçesiyle ÅŸimdiden 1 milyon TL ve 30 milyon TL’lik idari para cezası verildi. Bu platformlardan bazılarının temsilci ataması konularında BTK yetkilileriyle iletiÅŸimde olduÄŸu da takip edildi.
Sosyal aÄŸ saÄŸlayıcılarına verilen 10 milyon TL’lik para cezasından sonra uygulanan 30 milyon TL’lik ikinci idari para cezası kesilmesinin ardından temsilci atama yükümlülüğüne uymak için 30 günleri bulunuyor, sosyal aÄŸ saÄŸlayıcılarının bu süre içerisinde yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde 5651 sayılı Kanun uyarınca Türkiye’deki gerçek ve tüzel kiÅŸilerin (vergi mükellefi olanlar) bu sosyal aÄŸ saÄŸlayıcılarına reklam vermesi yasaklanacaktır. Yasak ile birlikte sosyal aÄŸ saÄŸlayıcılarıyla yeni sözleÅŸmeler yapmak ve bunlara para transferi yapılması yasaklanacağından, BTK’nın reklam yasağı kararının Resmi Gazete’de duyurulması gerekmektedir. Kamu kurumlarının reklam yasaklarına uyulup uyulmadığını takip edecekleri de ayrıca belirtilmektedir.
Son günlerde Türkiye’de ilgili paydaÅŸların (reklam verenler, ajanslar) yeni projeler için sosyal aÄŸ saÄŸlayıcılarıyla iÅŸbirliÄŸinde tereddüt yaÅŸadıkları ve halihazırda devam eden iÅŸbirlikleri kapsamında sözleÅŸmelerinin geçerliliÄŸini ve ilerleyen süreçteki nasıl bir uygulama takip etmeleri gerektiÄŸi hususunda soru iÅŸaretleri taşıdıklaro görülmektedir.
Kanunun lafzının özellikle reklam verenlere yönelik olması sebebiyle reklam yasağının doÄŸrudan sosyal aÄŸ saÄŸlayıcılarına uygulanabilir olmadığını belirtmek gerekir. Bununla birlikte 5651 sayılı Kanun’da reklam verenlere iliÅŸkin olarak özel bir ceza ya da yaptırım düzenlenmemiÅŸtir. Reklam verenler için pratikte doÄŸabilecek risk, BTK kararlarına uymadıkları için idari para cezasına çarptırılmak olabilir ancak bu meblağın da düşük olmasından hareketle göz ardı edilebilir durumdadır. Bununla birlikte, reklam yasağı halihazırda Türkiye’deki ilgili paydaÅŸları arasında büyük bir tereddüt yarattığından ve henüz yasak kararı yayınlanmadan reklam faaliyetlerinin askıya alınmasına sebep olduÄŸundan ve BTK’nın reklam yasağı kararı vermesi halinde bu yasağın uygulamasının nasıl olacağı, ilgili tarafların buna nasıl yanıt verecekleri ve sözleÅŸmelerini nasıl gözden geçirecekleri yahut bu yasaÄŸa ragmen, platformlara reklam vermeye devam edip etmeyecekleri ve devam ederlerse BTK’nın nasıl bir yaptırım uygulayacağı belirsizdir, bu konuda detaylı düzenleme de bulunmamaktadır.
Özellikle pandemi sırasında dijital reklamcılığın yükseliÅŸi göz önüne alındığında BTK’nın kararının KOBÄ°’leri ciddi ÅŸekilde etkileyeceÄŸi açıktır. Buna ek olarak 5651 sayılı Kanun, BTK’nın reklam yasağı kararından itibaren 3 ay içerisinde temsilci atama yükümlülüğüne uyulmaması halinde Sulh Ceza HakimliÄŸine baÅŸvurularak ilgili sosyal aÄŸ saÄŸlayıcısının internet bant geniÅŸliÄŸinin %50 ila %90 arasında azaltılmasını düzenlemektedir. Bu durum ise, bir sonraki aÅŸamada bu platformların düzgün bir ÅŸekilde faaliyet gösterememesi anlamına gelecektir.
Daha önce de belirtildiÄŸi gibi, diÄŸer çokça eleÅŸtirilen yükümlülük ise sosyal aÄŸ saÄŸlayıcılarının kullanıcı verilerini Türkiye’de tutmaları yükümlülüğüne iliÅŸkindir ve bu yükümlülüğün yerine getirilmesi global platformlar açısından temsilci atamasından da zor olarak deÄŸerlendirilmektedir. Ä°kincil düzenleme, sosyal aÄŸ saÄŸlayıcılarının, kullanıcılarının temel bilgilerini ve BTK tarafından gerekli görülen bilgileri Türkiye’de tutma konusuna öncelik vermesi gerektiÄŸini ve verileri Türkiye’de depolamak için alınan önlemlerin her raporlama döneminde raporlanması gerektiÄŸini belirtmektedir. Ä°kincil düzenleme, raporlama yükümlülüğüne aykırılık halinde 10 milyon TL tutarında bir para cezası öngörmektedir.
Özetle, getirilen yeni yaptırımlarla birlikte ekonominin bir bütün olarak olumsuz etkileneceÄŸi aÅŸikardır. YouTube ve VKontakte’nin uyum haberleri sonrasında diÄŸer sosyal aÄŸ saÄŸlayıcılarının da yasanın gerektirdiÄŸi ÅŸekilde Türkiye’de bir gerçek kiÅŸi temsilci atamak veya bir kuruluÅŸa sahip olmak için çalışmalar yapmaya baÅŸlayabileceÄŸi düşünülmektedir Nitekim, BTK’nın herhangi bir sosyal aÄŸ saÄŸlayıcısı için reklam yasağı kararı vermesi halinde bu platformların mevzuatla uyumlu hale gelmek için önlerinde sadece son 3 ayları kalacaktır.